» ازتحقق شعار سال تا تدبیر وامید با اصلاحات گمرکی در شهیدرجایی بندرعباس

حمایت همه جانبه هدفمند از صادرات کالاها و خدمات ، رکن حیاتی در تحقق اقتصاد مقاومتی است

برکرواسی اداری یکی از موضوعاتی است که وقت زیادی از مدیران و صاحبان صنایع را می گیرد و صاحبان سرمایه و اندیشه ما به جای اینکه وقت خود را صرف خلاقیت در واحد تولیدی خود کنند، وقت شان را صرف بروکراسی اداری می کنند و این ما را از حرکت در راستای اهداف اقتصاد مقاومتی بازمی دارد.لذا باتوجه به مهم بودن مسئله صادرات.

درابتدای سفر به سالن انجام امورگمرکی صادرات وترانزیت رفتم سالنی چندصدمتری ومملو از تجار،بارزگان وترخیص کار با سر وصدای همیشگی که هرگز گوش خراش نیست،بلکه هرچه اینجا شلوغ تر باشد خوشبینی به پویایی اقتصاد کشور بیشتر است.صادرات بیشتر یعنی عملیاتی شدن شعار سال واجرایی شدن رهنمودهای رهبری در نگاه به اقتصادمقاومتی وفزونی ترانزیت نمادی است ازتبدیل این سرزمین استراتژیک به شاه راهی امن برای بازرگانان برون مرزی وبین المللی یعنی ایران ،حلقه اتصال آسیای میانه به خلیج فارس تا خاور دور.   برای دقایقی به اتاق معاونت صادرات وترانزیت رفتم اما برخلاف سالهای گذشته ارباب رجوعی را اظهارنامه بدست ندیدم که با مشکلی در پروسه اداری مواجه شده باشد.

پس از آن به سالن قدیمی والبته ساختمان اصلی گمرک شهید رجایی بندرعباس رفتم.

ساختمانی مستحکم وقدیمی که تعدادی کارگر مشغول بودند به رفوگری دکوراسیون داخلی.

به گزارش پایگاه خبری راک نیوز ؛پس از ورود به سالن واردات برخلاف گذشته باتغییرات زیادی روبرو شدیم از حذف وتفویض وظایف دو دایره احراز هویت وارزشگذاری کالا تاچیدمانی جدید از کارشناسان گمرکی ،واستقرار قریب 30نفرکارشناس امورگمرکی که کار بررسی اسنادی کالاهای وارداتی را دربزرگ ترین گمرک کشور برعهده دارند.والبته چون گذشته دیگر نیازی نبود برای دیدن مدیرکل دوطبقه ای را بالا وپائین بروند.او درمیانه سالن مستقرشده است در اتاقی با امکان رصد تمام جوانب سالن ، مدیری جوان وپرانرژی که مشغول رسیدگی به درخواست های اربابان رجوع است,.

دیگرخبری از آن همه شلوغی وازدحام ارباب رجوع در سالن واردات بچشم نمی خورد.دلایلی چون عدم امکان ثبت وسفارش همه کالاهای وارداتی مجاز ،مثلا خودروهای سواری با حجم موتوربالای 2400سی سی و... اگرچه در کاهش مراجعات به گمرک بی تاثیر نبوده اما بی انصافی است اگربخواهیم تسهیل وتاثیر ناشی از نهادینه شدن گمرک الکترونیک را در مهم ترین گمرک اجرایی کشورنادیده گرفت

آمارها نشان میدهددرسال پایانی دولت محمود احمدی نژادپس از اتخاذ تصمیماتی مانند گروه بندی کالاهای وارداتی به 10 گروه که البته در هیچ جای دنیا معمول نیست،

واعمال محدودیت وممنوعیت برای ورود برخی کالاهای مصرفی وگاها ضروری در گروه کالایی 10که از آمبولانس تا باند زخم و صندلی دندانپزشکی، ادویه و لوازم آرایشی و...

سبب گردیدبرخلاف رکود شدید مراجعه ارباب رجوع به گمرک (کمتراز200 اظهارنامه در روز)اما شاهد دپوی کالاهای کانتیری وفله ای وانواع ماشین آلات دراصلی ترین بندرگاه کشورباشیم.اگرچه تعداد ارباب رجوع به شدت کاهش یافته بود اما در رویه تشریفات گمرکی با اندک بودن مراجعات تغییری حاصل نگردید براساس رویه اسبق واردات ؛پس از مراجعه به سایت کامپیوتر وارائه پیش نویس اظهارنامه با الصاق سایر اسنادگمرکی به دایره احراز هویت مراجعه مینمودند تا پس از بررسی اسناد ضمن تعیین مسیر کالا تحت سیستم آسیکودا به یکی از سه لاین سبز.زرد ویاقرمز هدایت گردد.دراین مرحله ارزیاب وکارشناس تعیین میگردید دراین شیوه کمترین زمان به اظهارنامه های مسیر سبز تعلق داشت وبیشترین به مسیر قرمز تعلق داشت که عموما بسیار دست بدست واداره به اداره میچرخید از ارزیابی تا بررسی کارشناس وتوقف موقتی در دایره ارزش واگر این پروسه را طی مینمود ومجوز بارگیری فراهم میگردید امکان توقفش در درب خروج دور از دسترس نبود .تفاوت دونگاه متفاوت حاکم بر سالن ارزیابی و درب خروج اگرچه در برخی مواقع صحیح بود اما این اختلاف سلیقه وفاصله گرفتن از یک رویه استاندارد دست آویزی شده بود هم برای برخی کارکنان گمرک تا قدرت حاکمیتی خود را تحمیل کنند وهم گردنه ای برای برخی از اربابان رجوع تا به بهانه توقف کالا در درب خروج واحتمال جریمه کالا مبالغی را به نام گمرک از صاحبان کالا اخذ وبه پول های باد آورده وبدون زحتمی دست یابند.

رئیس جمهور جدیددر روزهایی شروع بکار کرد که التهاب ناشی از قوانین غیرکارشناسی شده سبب گردیده بود تا بازاریان دستشان از سفارش خود کوتاه وگوش به دهان مسئولان جدید باشند.

دولت روحانی تصدی این سازمان اقتصادی را به مردی کهنه کار بنام مسعود کرباسیان سپرد.کرباسیان پس از 8 سال دوباره به ساختمان مرکزی گمرک برگشت تا در اولین اقدام چاره ای برای انبوهی از کالاهای خریداری شده چندماه مانده درگمرکات کشوربیاندیشد.ترخیص این گروه از کالاها با دوبرابر سود بازرگانی به آرامش بازار ملتهب کمک نمود.رئیس باسابقه گمرک ایران اما دومین برنامه دولت را الکترونیک کردن گمرک برشمرد.هدفی که در روزهای نخست برای حامیان بورکوراسی درحد رویا بود .پس از آن رئيس كل گمرك جمهوري اسلامي ايران دراظهارنظری اعلام نمود: هدف اصلي همه تلاش ها و اقدامات گمرك در زمينه استفاده از فن آوري هاي مدرن ،ترخيص كالا قبل از اظهار آن به گمرك است و در اين راستا اجراي طرح مانيفست الكترونيكي در مسير هاي دريايي، هوايي و زميني از اولويت هاي كار گمرك است.

پروسه اظهار از راه دور در گمرک شهید رجایی بندرعباس اجرایی شد تا علاوه بر امکان اظهار برای صاحبان کالا از محل کار یا منزل خود ،در چهار چوب اجراي كامل این سامانه اظهار، ضمن روان سازي در تشريفات گمركي شاهدادغام دو دایره احراز هویت وارزش در پروسه سرویس ارزیابی باشیم.پس از افتتاح اين سامانه ، صاحبان كالا يا نمايندگان قانوني آنها با مراجعه به سايت اينترنتي ، با استفاده از نام كاربري و كلمه عبور مي توانند اطلاعات مربوطه را وارد كرده و با انتخاب گمرك محل ترخيص، نحوه حمل ، گمرك ورودي و ... نسبت به تكميل اظهار نامه و متعاقب آن اظهار كالا و انجام تشريفات گمركي اقدام كنند.از مزاياي اين سامانه اين است كه بر اساس ارزش اظهاري حقوق و عوارض گمركي به صورت سيستمي تعيين و قبض پرداخت صادر مي شود.بنا بر اعلام گمرك، از ديگر مزاياي راه اندازي اين سامانه اين است كه ارباب رجوع مي توانند از منزل يا محل كارخود كالا را اظهار كرده و با اين امر شاهد كاهش مراجعات متعدد به گمرك هستيم.همچنين با راه اندازي اين سيستم در اين گمرك ، واحدهاي احراز هويت و ارزش در سرويس ارزيابي ادغام و همه تشريفات گمركي مربوطه در يك ايستگاه واحد متمركزشده و مدت زمان انجام اين تشريفات كاهش يافته است  ، با راه اندازي اين سامانه كليه محاسبات مربوطه و مجوزهاي قانوني لازم بصورت سيستمي بررسي و با توجه به مسير تعيين شده به قسمت ارزيابي يا نمونه برداري ارجاع داده مي شود . بنا براين ، گفتنی است ، تشريفات كالاهاي گمركي بخصوص كالاهاي اساسي به نحو چشمگيري كاهش يافته است.

. حال باید گفت:گمرک الکترونیک نیز به عنوان یکی از سازگارهای اصلی مبادلات بین المللی  ازتاثیر فناوری اطلاعات بی بهره نبوده است.اما تغییرات در گمرک و تلاش برای تبدیل شیوه مدیریت آن از سنتی به الکترونیک به همین جا ختم نشد.

کرباسیان در اولین سفر استانی خود راهی هرمزگان شد.رئیس کل رویای گمرک الکترونیک واعمال پذیرفتن مدیریت ریسک را در بزرگ ترین گمرک تجاری ایران با اتکاء به اندوخته 8ساله خود درگمرک وحضور مدیری جوان،تحصیلکرده،نوگرا والبته علاقمند به تحول در راس مدیریت گمرک شهیدرجایی بندرعباس عملیاتی نمود.

براساس این گزارش در سالن واردات گمرک شهیدرجایی دیگر شاهد تجمع دسته ای ارباب رجوع در جلوی محل کار یک کارشناس یا یک دایره مثل احراز هویت یا ارزش نبودیم دیگرخبری از گم وگور شدن اظهارنامه ای در پروسه اداری مانند گذشته بگوش نمی رسد .

افزایش تعدادکارشناسان از 15 کارشناس به سرویس دهی 30 نفر کارشناس با ترکیبی ازنیروهای جوان وکارکشته و6نفر مسئول سرویس ارزیابی ،حضور مدیرکل ومعاونت امورگمرکی در کنار اربابان رجوع وهمکاران گمرکی درسالن واردات همه را میتوان در موفقیت این اصلاحات صورت پذیرفته تاثیرگذار دانست.

پذیرفتن مدیریت ریسک در درب خروج سبب میگردد تا سیستم  کالاهایی راکه دارای ریسک بالایی هستند برای ارزیابی مجدد انتخاب نماید .با اعمال تغییرات جدیدنیازی به ارزیابی مجدد مواد اولیه وبرخی کالاهای فاقد ریسک در درب خروج گمرک نمی باشد.

البته درب خروج گمرک شهید رجایی نیز چند کیلومتری به استقبال تغییرات جدید آمده واز ساختمان اسبق خود به آخرین مرحله کنترل کامیون های حامل بار یعنی درکنار باجه های چکینگ بیجک انتقال یافته تا ضمن نزدیکی به محل رسیدگی به بیجک ها ،جلوی هرگونه سوءاستفاده احتمالی از این برگه عبور گرفته شود واز طرفی درصورت مغایرتی وزنی بین کالا واسناد امکان برگشت کامیون دوراز نظارت گمرک وجود نداشته باشد.

با این همه خدمات رخ داده اگرچه تولیدکنندگان وصنایع داخلی کاهش زمان دسترسی به مواد اولیه وکالاهای نیمه ساخته را انقلابی در روند ترخیص وتولید میدانند اما این تغییرات نون برخی فرصت طلبان را آجر کرده بود تا حالا ضمن نکوهش ،دست به دامان شایعات شوند وبر عملکرد سیستم مدیریت ریسک خرده گیرند.خداحافظی با اعمال سلیقه در درب خروج بیشتر از همه ترخیص کارانی را نگران کرده بود که در کوتاه مدتی از قبل بوروکراسی و عدم اعمال وحدت رویه توانسته بودند به مبالغی هنگفت دست یابند مبالغی که بنام تفاوت ارزش ویا تعرفه از چرخه تولید واحدهای تولیدی خارج وبه جیب سودجویانی میرفت که میزان تحصیلات برخی از این افراد به حداقل دیپلم هم نمی رسید ولی به میلیونر ومیلیارد تبدیل شده بودند.

شنیده های راک نیوز حاکیست روند تسهیل در گمرک شهید رجایی ادامه دارد وبراساس شنیده های ما مدیرکل گمرک شهید رجایی بندرعباس با هماهنگی ریاست کل گمرک ایران در حال انعقاد تفاهم نامه همکاری با موسسه استاندارد وتحقیقات صنعتی هستند تا کالاهایی که در مسیر زرد قرار میگرند ونیاز به اخذ مجوز استاندارد دارند پروسه نمونه برداری توسط نماینده استاندارد انجام، ونتیجه آن به گمرک ارسال گردد.

اماباید پذیرفت هنوز بخشی از مشکلات واحدهای تولیدی رفع نگردیده.هنگامی که دراتاق احمدرضاکمان ترکی معاون امورگمرکی گمرک شهیدرجایی نشسته بودم ،مسعودرضایی ششده نماینده یکی ازواحدهای تولیدی را دیدم که فقرنقدینگی را مهم ترین دغدغه تولیدکنندگان داخلی برشمرد وپرداخت تضمین برای کالای ورود موقت و مجددا پرداخت حق ورودی هنگام ترخیص قطعی را مشکلی دانست که البته معاونت امورگمرکی از مشورت با مدیرکل ومعاونت امورمالی  برای پیشنهاد راه حلی منطقی برای کمک به واحدهای تولیدی خبرداد.

بی شک در اینده نه چندان دوری تجار وبازرگان خواهند توانست تشریفات گمرکی کالای خود را بصورت لحظه ای رصد کنند .گفته ای که شاید امروز رویا باشد وبا اصلاحات صورت پذیرفته در گمرک دوراز دترس نباشد...

 گزارش وعکس : خدایار درخش