مشروح اخبار

» رسانه های اجتماعی و خلاقیت کارکنان

رسانه هاي اجتماعي بوسيله فراهم ساختن امكان پردازش دانش با توجه به جنبه هاي محيطي و اجتماعي، دانش و شناخت را در افراد توسعه مي دهند. زيرا رسانه هاي اجتماعي، يك سطح مياني (سطح روابط بين افراد در رسانه هاي اجتماعي) را ايجاد مي كنند كه فرآيندهاي دانش افراد را تحت تاثير قرار مي دهد. همچنين سطحي جديد را در بررسي نقش رسانه هاي اجتماعي مطرح شده ، يعني غير از سطح ميكرو (عوامل بين فردي) و سطح ماكرو (عوامل محيطي و سازماني)، سطح ديگري نيز اضافه شده كه سطح مياني (راجع به روابط بين افراد در رسانه هاي اجتماعي) است و به خلاقيت كاركنان مرتبط است.

لیلا فولادی | دانشجوی - ارشد دانشگاه تربیت مدرس

راک نیوز- دانش، نوآوري و خلاقيت به عنوان مهم ترين عوامل رقابتي، مي توانند به طور قابل ملاحظه اي سازگاري، بقا و عملكرد فوق العاده يك شركت را پرورش داده و پشتيباني نمايند. در واقع يك ارتباط متقابل بين اين مفاهيم وجود دارد. ظرفيت يك سازمان براي پايداري در توليد و پرورش ايدهها و نوآوري بستگي به قابليت آن در يادگيري توسعه پايگاه دانش و به اشتراك گذاري دانش بين افراد دارد. چه بسا فعاليتهاي مديريت دانش به طور چشمگيري فرآيند ايجاد خلاقيت را تحت تاثير قرار داده و علاوه بر آن پيشرفتهاي تكنولوژي و شكافهاي تحقيقاتي موجود در اين زمينه، نيازمند مطالعاتي براي كشف رابطه بين مديريت دانش و خلاقيت كاركنان است. مديريت دانش براي اين كه درسازمان ارزش مند باشد، بايد آغازگر تغييراتي در رفتار و توسعه دهها فرآيند، روشها و سياستهاي جديد باشد. بنابراين ارتباط مستقيمي بين مديريت دانش و خلاقيت وجود دارد.

دانش عموما به دو دسته تقسيم ميشود: دانش صريح (كه به آساني قابل كدگذاري،ذخيره سازي وانتقال است) ودانش ضمني (كه معمولا از اقدامات و تجربيات بدست مي آيد و از طريق تعاملات به اشتراك گذاشته مي شود) مخصوصا افراد مي توانند با پردازش، مقايسه و تركيب دانش ها با يكديگر دانش دروني خود را توسعه دهند كه اين فرآيند عبارتست از: افزودن دانش جديد، تبادل دانش براي درك بهتر محيط و استنباط دانش جديد. همچنين افراد ميتوانند بازخوردهاي خود در مورد دانش جديد را در شبكههاي اجتماعي براي پردازش هاي بيشتر ارائه نمايند و اين ارتباط پيوسته بين دانش جديد و قديمي، افراد و دانش به اشتراك گذاشته شده، مديريت دانش را پرورش مي دهد. دانش توليد شده نه تنها به تعاملات بين افراد وابسته است، بلكه شكل گيري آن در محيط رسانه هاي اجتماعي كه يكپارچگي منابع و تبادلات را تنظيم و ارزشهاي موجود را تحت تاثير قرار مي دهد. در این میان رسانههاي اجتماعي به طور قابل توجهي مجموعه دانش سازمان را تغيير داده اند و امكان توسعه و هدايت فعاليتهاي مرتبط با مديريت دانش را فراتر از مرزهاي سازماني و به طور پيوسته و غير رسمي فراهم كرده اند. ( براي مثال از طريق شبكه هاي اجتماعي)

شبكه هاي اجتماعي و مبحث كاربردي آن در مديريت دانش

رسانههاي اجتماعي، مجموعهاي از ابزارها هستند كه امكان برقراري ارتباط و مشاركت ميان اشخاص را فراهم مي سازند. بدين وسيله امكان برقراري تعاملات ، دريافت بازخورد ها ، مشاركت ، به اشتراك گذاري و توليد دانش را در يك جامعه ايجاد مي كنند. رسانه هاي اجتماعي موفق ترين مكانيسم هاي توزيع اطلاعات آزاد را ارائه مي دهند و براي افراد امكان به اشتراك گذاري، بحث، همكاري در توليد دانش و يادگيري از يكديگر را فراهم مي سازند. به همين دليل امروزه منبع تغديه مهمي براي ايجاد دانش و فرآيندهاي مديريت دانش به شمار مي آيند.

در واقع رسانه هاي اجتماعي، افراد را قادر مي سازند تا دانش را تجميع كرده، به اشتراك گذاشته، ذخيره نموده و از منابع مختلف تركيب نمايند تا فرا دانش جديدي خلق كرده و به رسانههاي اجتماعي بپيوندند که در فرآيندهاي خلق دانش مشترك بوسيله به اشتراك گذاري تجربيات، تئوريهاي انتقادي و يافته هاي مختلف، سهيم باشند با توجه به موارد بالا در رسانههاي اجتماعي افراد اهداف شخصي خود را در قالب فرآيندهاي فضاي مجازی دانش مدیریت ميكنند (براي مثال ذخيره سازي، بازيابي و اتصال اطلاعات به يكديگر) تا به نوبه خود، منابع شناختي را براي اجراي سريعتر فعاليتهاي مديريت دانش تخصيص دهند.

از ديدگاه تحليلي، رسانه هاي اجتماعي افراد را قادر مي سازند تا بوسيله مشاركت، بحث، تعامل و همكاري با ديگران، نقش فعالي در ساخت دانش داشته باشند و امكان ادراك دانش و دريافت بازخوردها و ايجاد دانش را فراهم نمایند.

به هر حال عليرغم اهميت زياد و روابط بين مديريت دانش، نوآوري و خلاقيت، تمركز زيادي روي دو مفهوم اول، يعني مديريت دانش و نوآوري و نگاهي كلي به نقش مديريت دانش بر خلاقيت نيز وجود دارد نوآوري اغلب به معناي پياده سازي ايده ها تعريف مي شود، در حالي كه خلاقيت مرتبط با توليد ايده است. علاوه بر آن، مطالعات براي بررسي سوابق نوآوري به اين نتيجه رسيده كه ‘خلاقيت يك عامل ضروري براي فعال سازي نوآوري است.‘ و ارتباط مثبتي بين خلاقيت و نوآوري سازماني وجود دارد.

در اين حالت خلاقيت، تبديل به عاملي با اولويت بالا كه سازمان وادار به بهبود يافتن مي کند اين به آنها كمك نموده تا سریع به محيط در حال تغيير پاسخ داده و محركي براي انعطاف پذيري داخلي و تجديد حيات سازمان باشد. خلاقيت در كاركنان ميتواند به طور مثبتي بر عملكرد فردي و تيمي و عملكرد خلاقانه سازماني اثر بگذارد. سازمانها بايد زمان و ميزان تلاش هاي كاركناني كه روي رسانه هاي اجتماعي كار مي كنند را توجيه نمايند. علاوه بر آن تحقيق روي خلاقيت كاركنان در اصل، روي تاثير عوامل شخصي (مانند شخصيت افراد، سبك تشخيصي، انگيزه) و عوامل محيطي و سازماني (مانند فرهنگ سازماني، سبك رهبري، طراحي سازماني، ابعاد سازمان و ..) موثر در خلاقيت متمركز شود

با توجه به موارد ذکر شده مي توان گفت: رسانه هاي اجتماعي بوسيله فراهم ساختن امكان پردازش دانش با توجه به جنبه هاي محيطي و اجتماعي، دانش و شناخت را در افراد توسعه مي دهند. زيرا رسانه هاي اجتماعي، يك سطح مياني (سطح روابط بين افراد در رسانه هاي اجتماعي) را ايجاد مي كنند كه فرآيندهاي دانش افراد را تحت تاثير قرار مي دهد. همچنين سطحي جديد را در بررسي نقش رسانه هاي اجتماعي مطرح شده ، يعني غير از سطح ميكرو (عوامل بين فردي) و سطح ماكرو (عوامل محيطي و سازماني)، سطح ديگري نيز اضافه شده كه سطح مياني (راجع به روابط بين افراد در رسانه هاي اجتماعي) است و به خلاقيت كاركنان مرتبط است.

خلاقيت، عموما به توليد يك ايده جديد و سودمند درباره محصولات، روشها، خدمات يا رويه هاي كاري گفته مي شود كه اين ايده ها نوين بوده و بالقوه براي سازمانها سودآوري دارند. خلاقيت كاركنان در يك چهارچوب توصيف مي شود كه در آن خلاقيت يكي از كاركردهاي خصوصيات فردي (مانند شخصيت، مهارتها، انگيزه) و خصوصيات محيط سازمان (مانند رهبري، سبك مديريتي، فرهنگ) و روابط ميان افراد با سازمان مي باشد.

در واقع امروزه تحقيقات در مورد خلاقيت به جاي تمركز بر افراد، روي سازمانها و ديدگاه مديريت دانش، تمركز دارد و بر اين مطلب تاكيد دارد كه بايد به جاي شناسايي عوامل موثر بر فرآيندهاي شناخت فردي به بررسي توانايي افراد در دستيابي به منابع دانش پرداخت و بررسي ساختارهاي اجتماعي كاركنان و شبكه هاي همكاري آنان اهميت زيادي دارد. اهميت سطح مياني در تاثير گذاري بر فرآيندهاي يادگيري و ايجاد دانش به طور مشترك به وسيله تحقيقات در آموزش الكترونيكي شناخته مي شود که علاوه بر آن ارزش بدست آمده تحت تاثير فرآيندهاي توليد ارزش مشترك (ارزش محيطي) مي باشد. راهكار چند سطحي براي زمينه بخشي به محيط كه از سه سطح تشكيل شده (ميكرو، ماكرو و سطح مياني) كه بوسيله روابط نوساني بهم متصل هستند و روي يكديگر اثر مي گذارند. محيط سطح مياني شامل شبكهاي پويا از افراد ، روابط بين آنها و موقعيت ساختاريشان است كه در آن منابع را به اشتراك مي گذارند تا به طور مشترك براي خودشان و ديگران ارزش آفريني كنند.

پس براي درك بهتر ايجاد دانش به طور مشاركتي، بايد به جاي مطالعه سيستم شناختي فرد به بررسي تعاملات افراد و فرآيندهاي شناختي در شبكه پرداخته شود علاوه بر آن رسانه هاي اجتماعي تنها از لحاظ عملياتي فرآيند ايجاد دانش را بهبود نمي بخشند، بلكه جنبه هاي اجتماعي- عاطفي فرآيندهاي مديريت دانش مشاركتي مانند روابط بين افراد و اعتماد سازي را نيز بهبود مي دهند. براي مثال( ويكي ها و وبلاگ ها كه امكان خلق دانش مشاركتي و ايجاد ارتباط بين افراد را فراهم مي سازند) شايان ذكر است ديدگاه دانش محور در سازمانها، به سازمان به چشم يك موجوديت خلق كننده دانش نگاه مي كند و معتقد است كه دانش و توانايي ايجاد و استفاده از آن، مهمترين منابع يك سازمان با مزيت رقابتي پايدار هستند. دانش و مهارتها به سازمان يك مزيت رقابتي مي دهند، زيرا نوآوري سازماني يا بهبود برخي فرآيندها به واسطه دانش و مهارت صورت مي پذيرد. بالاترين سطح بهره برداري از رسانه هاي اجتماعي، مشاركت در خلق دانش است و تحقيقات نشان مي دهد كه چگونه مباحثات تسهيل شده در ارتباطات آنلاين، پردازش افكار را قدرت بخشيده و افراد جامعه را به سوي خلق دانش مشاركتي و نوآوري در ارائه خدمات جديد سوق مي دهند و سازمانها چگونه مي توانند با ايجاد ارتباطات مجازي عملكردهاي خلاقانه و نوآورانه را در كاركنان خود بهبود بخشند. نهايتا اينكه ايجاد فرا دانش جديد با تركيب منابع تجميع شده مختلف، امكان پذير مي شود.

نتایج مطالب گفته شده حاکی از این است كه وجود يك سطح مياني در رسانه هاي اجتماعي (يعني روابط بين كاركنان با ديگر همكارانشان در رسانه هاي اجتماعي و فراتر از مرزهاي سازماني) و روابط بين افراد با خلاقيت كاركنان مرتبط است. همچنين ارتباط مهمي بين تعداد رسانه هاي اجتماعي مورد استفاده توسط افراد و ميزان خلاقيت آنان وجود دارد و عملكرد خلاقانه ارتباط مثبتي با تعداد و نوع منابع اطلاعاتي و ديدگاه هاي در دسترس كاركنان دارد. كاركناني كه خلاقيت بيشتري دارند تمايل بيشتري به استفاده از شبكه هاي اجتماعي متعدد نيز دارند.به طور كلي مشاركت كاركنان در سطوح بالاتر فعاليتهاي مديريت دانش و فعال بودن آنها و استفاده مناسب از رسانههاي اجتماعي اهميت بسيار زيادي دارد رسانه هاي اجتماعي براي تقويت خلاقيت و قوه شناخت آنان كافي نيست. در اينجا اهميت سطح مياني رسانههاي اجتماعي در فعال سازي خلاقيت كاركنان مشخص مي شود. همچنین استفاده از رسانه هاي اجتماعي بر قوه شناخت افراد تاثير گذار است و مي تواند از فرآيندهاي تعاملي و مشاركتي مديريت دانش در افرادي كه در سطح مياني رسانه هاي اجتماعي فعال هستند، پشتيباني نمايد.

منابع

1. Sigala, Marianna, and KalotinaChalkiti. "Knowledge management, social media and employee creativity." International Journal of Hospitality Management 45 (2015): 44-58.

2. Haukkamaa, Jussi, PiaYliräisänen-Seppänen, and EijaTimonen. "Characteristics of value co-creation in a learning environment by service design and service-dominant logic frameworks." In ServDes. 2010 Second Nordic Conference on Service Design and Service Innovation. 2010.

3. Nonaka, Ikujiro, Ryoko Toyama, and Akiya Nagata. "A firm as a knowledge-creating entity: a new perspective on the theory of the firm." Industrial and corporate change 9, no. 1 (2000): 1-20.

4. Burt, Ronald S. "Structural holes and good ideas1." American journal of sociology 110, no. 2 (2004): 349-399.

5. Sigala, Marianna, and KalotinaChalkiti. "Investigating the exploitation of web 2.0 for knowledge management in the Greek tourism industry: an utilisation–importance analysis." Computers in Human Behavior 30 (2014): 800-812.

6. Zhou, Jing, and Jennifer M. George. "When job dissatisfaction leads to creativity: Encouraging the expression of voice." Academy of Management journal 44, no. 4 (2001): 682-696.

تاریخ انتشار : 20 مهر 1394, 12:56