» فحش هر چه رکیک تر، صمیمیت بیشتر!

شبکه ایران / وقتی برای پیگیری لیگ های فوتبال پای برنامه های تلوزیون می نشینیم فحش های متفاوتی بین تماشاگران رد و بدل می شود که به راحتی از گیرنده های رادیویی و تلویزیونی به گوش می رسد. این صدا نه صدای یک نفر و دو نفر بلکه صدا ی حداقل 60 - 70 هزار نفر است که ما آن را از پشت گیرنده ها می شنویم. کارشناسان فوتبالی این امررا مختص تماشاگرنماها می دانند اما این موضوع کمترقابل قبول است و به نظر نمی رسد این تعداد همه تماشاگر نما باشند.

 اما وقتی گوش ها را بیشتر تیز می کنیم این ناسزا گویی در برخی مکان هایی که انتظاری برای شنیدن آن نداری نیز شنیده می شود. مثلا در دانشگاه و یا یک محیط رسانه ای !

هرچه فحش رکیک تر صمیمیت بیشتر!

(ح - ا) یکی از دختران دانشجوی دوره کارشناسی ارشد است که در یک محیط فرهنگی مشغول به فعالیت است. وقتی علت حرف های رکیک و زشت را از وی  جویا می شویم می خندد و می گوید : "فحش هرچه رکیک تر میزان صمیمیت بیشتر "او می گوید :‌ وقتی که به دوستانم فحش می دهم این نشانه نزدیکی و صمیمیت بیشتر است. چرا که من هرگز به یک غریبه و یا افرادی که با آن ها  دوستی و صمیمیتی ندارم از این کلمات استفاده نمی کنم و با آنان بسیار با نزاکت رفتار می کنم.

معنی فحش از شخصی به شخص دیگر فرق دارد!

(ع - ک) مهندس الکترونیک نیز در این خصوص می گوید: ناسزا گوی های امروزی با زمان های گذشته فرق می کند. وی در این باره اظهار می دارد: فحش دادن بر چند نوع است. یک زمان شما از دست کسی ناراحت هستی و به او دشنام می گویی؛ در جای دیگر به خاطر صمیمیت و رفاقتی که داری و به خاطر دوست داشتن زیاد به او فحش می دهی. پس فرق است بین فحش به اشخاص !

فحاشی وسیله ای برای تخلیه استرس!

(م - ش ) درباره علت فحش دادنش می گوید: آدم با فحش دادن خالی می شود یعنی فحش دادن وسیله ای برای خالی شدن هیجاناتم است وگرنه هیچ دلیل خاص دیگری ندارد. وی می گوید با فحش دادن کمی از استرسم بیرون می ریزم و چون دوستانم می دانند از من به خاطر آن نمی رنجند. 
 

جوانان دیروز مودب تر اند یا جوانان امروز؟
امان الله قرائی مقدم جامعه شناس اجتماعی ناسزا گویی را یک مساله فرهنگی که از دراز مدت کشور ما با آن دست و پنجه نرم می کرده است عنوان می کند و می گوید:‌ البته جوانان امروز ما نسبت به قبل مودب تر شده اند چرا که سطح سواد آنان بالاتر رفته و دارای شخصیت اجتماعی بیشتری نسبت به قبل شده اند.

از قرایی مقدم می پرسیم حتی در محیط های دانشگاهی  عباراتی رکیک که بین چند دوست در حال رد و بدل شدن است به گوش می رسد آیا این به بالارفتن سطح سواد و آگاهی و مودب تر شدن جوانان امروز را خدشه دار نمی کند؟

وی در این خصوص توضیح می دهد: در کشورها این موضوع به طبقه اجتماعی، قشر اجتماعی، سطح تحصیلات، نوع مشاغل، محیط مسکونی، جایگاه و نوع خانواده‌ای که فرد در آن پرورش یافته و تربیت شده است، ارتباط پیدا می کند.
وی می گوید: نوع صحبت والدین با یکدیگر و احترام گذاشتن آنان به فرزندان و برعکس، اینها همه در این پدیده ناجور «فحاشی» موثر است. هر یک از این عوامل موجب خواهد شد تا فرد عفت کلام را از دست بدهد.
این استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه اصطلاحات زیادی در فرهنگ کشور ما در خصوص ناسزاگویی و بد زبانی وجود دارد اظهار می دارد: به‌قول قدیمی‌ها در مورد این افراد( افراد ناسزا گو) این چنین گفته می‌شود که آنان سر سفره پدر و مادر ننشسته‌اند و یا لقمه پاک نخورده‌اند و... این‌ها هرکدام در فرهنگ کشور ما بار معنایی دارد.
مقدم ادامه می دهد: از آن جایی که در جوامع گذشته روابط بسیار تنگ ‌و نزدیک بوده و همه یکدیگر را می‌شناختند (همه جد در جد یکدیگر را می‌شناختند) بنابراین می دانستند که یک فرد در چه خانواده ای بزرگ شده و منش و رفتارش چیست .

عقاید مذهبی بزرگترین بازدارنده حرف های رکیک

این جامعه شناس عقاید مذهبی را در نوع رفتار و کردار موثر می داند و می گوید:علاوه بر این تک سرپرستی، بی‌سرپرستی و در محیط نادرست زندگی‌کردن (به خصوص در اقشار پایین جامعه) در داشتن این نوع رفتار بسیار موثر است.
دین بسیارتلاش می‌کند تا آداب اجتماعی را بیش از پیش به مردم یادآوری کند. خود دین به صورت غیر مستقیم در اهمیت احترام چقدر توصیه داشته و دارد و رعایت احترام بین بزرگ‌تر و کوچک‌تر را تاکید کرد.

دین اسلام در مورد فحاشی چه نظری دارد ؟

اسلام در مقابل فحاشی و بددهانی محکم ایستاده است. اولیاء ما  روایات زیادی درباره آثار فحاشی دارند. آنان  یکی از آثار دنیایی فحش را از بین بردن برکت عنوان می کنند. رسول اکرم فرمودند : کسی که به برادر مسلمانش فحش بدهد خداوند برکت رزقش را از او می گیرد و او را به خودش واگذار می کند و معیشت او را از بین می برد . در مورد آثار آخرتی انسان بددهان جهنم است . 

بعد فقهی فحش دادن 

فحش دان گناه و حرام محسوب می شود است . بعضی ها فکر می کنند که منظور از فحش  فقط حرف های خیلی بد و زننده است .

مناطق مهاجر پذیر تر ناسزا گویی بیشتر
امان الله قرائی مقدم درباره تاثیر مهاجر پذیری بر ناسزاگویی می گوید :‌ طبق "مکتب شناسی شیکاگو" جامعه شناسان مناطق را به صورتی که شما ملاحظه می‌‌کنید تقسیم‌ نمی‌کنند. طبق این مکتب منطقه 2 به محلاتی که مهاجرپذیر است تعلق دارد.طبق این مکتب در این مناطق ( مهاجر پذیر) تجانس فرهنگی‌اش به هم ریخته است .
دکتر قرائی با بیان اینکه رفتار و کردار از راه یادگیری حاصل می‌شود بیان داشت . از آن جایی که این مناطق بی‌سازمانی اجتماعی دارد( یعنی هر شخص کار خود را انجام می‌دهد و نظم و قاعده ندارد بنابراین تجانس فرهنگی در بین آنان برخوردار نیست.
وی با تاکید بر مقوله اعتقادات مذهبی می گوید: درهمین تهران مناطقی داریم که ساکنان آن  نسبت به مناطق دیگر بسیار بیشتر مذهبی اند، شاید سطح سوادشان پایین باشد اما اعتقادات بالایی دارند بنابراین ناسزاگویی و بدگویی در آن‌ها کمتروجود دارد.

دشنام گویی ریشه در فرهنگ ما دارد!
این جامعه شناس با بیان اینکه خرده فرهنگ در طول تاریخ در فرهنگ ما بوده و این حتی در اشعاربزرگان ما نیز دیده می شود گفت : مثلا سعدی در اشعارش دشنام دادن و دشنام گویی و ناسزاگویی و ...را مسخره کرده در طول تاریخ بوده.

بزرگان چرا فحش می دهند؟

اینکه که چرا افراد بزرگ ما نیز ناسزا می گفتند چرا که مردم نمی‌توانستند آن‌چه را که در دل داشتند و انتقادی را که به حکومت‌ها داشتند را به حکومت بگویند بنابراین چون از شاهان، والیان، خان‌ها ، فئودال‌ها و...دلخور بودندو نمی توانستند در مقابل رفتارهای آنان کاری انجام دهند دشنام می دادند. مثلا شاعران آن دوره به سردارانی که در جنگ شکست خورده‌ بودند اینچنین می گفتندکه " از قتلان آمدیه به روکبان آمدیه " اینچنین به دلیل شکستشان آنان را مسخره می‌کردند .
وی با بیان این جمله که "مورچه که پر می‌شود می‌زند فیل را ":‌ وقتی مردم پر می‌شود فحش می دهنداظهار می دارد: وقتی مردم در جامعه نتوانستند زبان بگشایند به سمت کلمات رکیک می‌روند. وقتی جامعه بسته می شود و نمی توان راحت سخن گفت مردم به سمت شوخی، جوک و رکاکی و... رو می آورند. چرا که کنترل خود را از دست می دهند. کنترل را از دست داده.
 

شهرهای مهاجر پذیر ناسزاگوترند!

امان الله قرائی مقدم با بیان اینکه هر چه منطقه ای میزان مهاجر پذیری اش بیشتر باشد ناسزاگویی در بین آنان بیشتر دیده می شود گفت: در استان هایی مثل مشهد، قم، کرج، تهران، این پدیده شایع‌تر است می گوید این مناطق پر رفت و آمد و مهاجرپذیر است بنابراین این پدیده در این مناطق شایع‌تر است.
این جامعه شناس با اشاره به اینکه "کرج ایران کوچک" است می گوید. این منطقه به ایران کوچک معروف شده چراکه تجانس فرهنگی وجود ندارد. یعنی در این منطقه از همه اقوام از جمله ترک، کرد، فارس، بلوچ و... در کنار هم جمع شده‌اند ودر یک جا با هم زندگی می کنند. بنابراین هر کس به راه و روش قوم خود دوست دارد عمل کند و این‌ها خود موجب بی‌سازمانی می شود.
وی با اشاره به معضلات اینچنینی در برخی مناطق تهران می‌گوید: دربرخی خیابان‌ها ی تهران چون مذهب قوی است چنین رفتارها و صحبت‌هایی کمتر شنیده می شود. اما در برخی مناطق که مهاجرپذیرترند معضل بد زبانی بسیار رواج دارد.
وی می افزاید:هرجا که مهاجرپذیرتراست کنترل اجتماعی در آن کمتر است و خودکنترلی وجود ندارد. برخی مناطق تهران بومی هستند و تجانس فرهنگی بین آن‌ها وجود دارد.در بین آن‌ها خود کنترلی وجود دارد. هرجا خود کنترلی ضعیف شود ناسزاگویی بیشتر می‌شود.
وی با اشاره به برخی شهرهای مهاجرپذیر کشور می‌گویند چون تجانس در این‌ها وجود ندارد چه انتظاری است از جامعه‌ای که هیچگونه تجانس فرهنگی بین آن‌ها وجود نداشته باشد و بین آن‌ها رفتارهای اجتماعی خود کنترلی وجود داشته باشد.

کدام شهرهای ایران تجانس بیشتری دارند؟

استاد جامعه شناسی دانشگاه علامه می گوید: در آذربایجان، ناسزاگویی احتمال قتل دارد. اگر شما به ناموس کسی توهین کنید بسیار برآشفته می‌شوند. در خوزستان  دختری را که پشت سرش حرف بزنند او را می کشندو در برخی مناطق اگر به اعتقادات آن ها توهین کنید شکم شما را پاره می‌کنند.
کلماتی مثل " شیر پاک خورده" ، "لقمه حرام خورده"، " حرام زاده "، " سر سفر پدر و مادر ننشسته و... در فرهنگ عامیانه ما وجود داردو این کلمات هر کدام بار معنایی خاص خود را دارد.
کدام کشورها بیشتر فحش می دهند؟

فحش دادن فقط مخصوص جامعه ما نیست و همه جوامع این را دارند. مثلاً جامعه انگلیس و امریکا بسیار بدتر از ما هستند و ناسزا گویی در آنان بسیار بیشتر از ما است. انگلیس بد زبان‌ترین کشور بین کشورهای اروپایی است . آن‌ها بسیار لاتی صحبت می‌کنند. فحش دادن در بین مردم آمریکایی نیز خیلی شایع است. وی علت این‌ امر را مهاجرپذیر بودن آن ها عنوان می کند.
این استاد دانشگاه می افزاید: شاید من آن قدر نمی‌بینم جوانانی را که چاله میدانی و لاتی صحبت کند. چرا که تحصیلات بالا رفته و فهم افراد نیز بالا رفته. اگربرخی جوانان ما امروز در دانشگاه یا در جاهای دیگر شوخی های زشتی می کنند این به نوع خانواده و محیط آنان برمی گردد.
 

چه نهاد هایی مسوول آداب سخن وری جامعه هستند؟

چه سازمان هایی در فرهنگ سازی برای آداب سخن وری خوب و مناسب بیشتر سهم دارند؟ دکتر قرائی مقدم استاد جامعه شناس سهم آموزش و پرورش و رسانه ها را بیشتر از دیگر ارگان ها و سازمان ها می داند.
وی می گوید: به‌نظر من آموزش و پرورش تلاش هایی در این خصوص کرده اما این کافی نیست. نمی‌گوییم کاری نکرده اما تلاشی که کرده کافی به‌نظر نمی‌رسد و نیاز است کوشش بیشتری در این مهم داشته باشد. چرا که برای مقابله با این پدیده یکی دو جمله تربیتی کافی نیست و باید کارهای بیشتری انجام داد.
وی معتقداست آموزش‌وپرورش در حال حاضر با مشکلات اقتداری روبه‌روست . وی می گوید :‌مساله اقتدار ه‌خصوص در مدیر، معلم، ناظم و حتی مستخدم خرد شده و این باعث شده حرمت‌ها شکسته شود و به جای این‌که افراد درست حرف‌ بزنند گاهی حرف‌های ناجور بزنند.

نقش رادیو و تلوزیون در آداب سخن وری
دکتر امان الله قرائی مقدم ، رادیو و تلویزیون را از دلائل اصلی عدم رعایت احترام و سخن وری مناسب می داند، وی می گوید: یکی از مواردی  که موجب شده تا جایگاه‌ها و احترام به بزرگترها متزلزل شود همین برنامه های تلوزیونی و رادیویی است. وقتی در تلویزیون رفتارهای بی جایی نشان داده می شود و شوخی‌ها و حرف های زشتی زده می شود که همه از کوچک و بزرگ در حال مشاهده آن هستند. این‌ها همه موثراست.
وی می افزاید : در صحنه‌هایی که ازرسانه های غرب پخش می‌شود و ترجمه‌هایی که برای آن در داخل کشور خودمان انجام می‌شود و از کلمات و عبارت‌های رکیک و زشت برای آن به کاربرده می‌شود این ها همه موجب لق شدن دهان می شود و ناخودآگاه در ادبیات جامعه وارد می شود. وی به فیلم‌های کابوی امریکایی و فیلم‌های ترکیه‌ای به عنوان عوامل بوجود آورنده کلمات زشت و رکیک در جامعه امروزی اشاره می کند و می گوید : در اینگونه فیلم ها کلمات زشت همچون نقل و نبات رد و بدل می شود و اعضای خانواده نیز ان ها را می شنوند. ناخودآگاه درزبان ها جاری می شود.

تاثیر موسیقی سنتی در لطیف کردن زبان
این جامعه شناس با تاکید بر نقش رادیو و تلویزوین درپیش بردن جامعه به سمت رفتار و گفتار خوب داردمی گوید: موسیقی عرفانی و سنتی  که اشعارشان لطافت روح را به مردم می‌دهد می‌تواند در تربیت فرهنگی جامعه بسیار نقش داشته باشد. شعری که درباره رعایت ادب و نزاکت است و جوان را به سمتی ادب سوق می‌دهد و این بسیار تأثیرگذار در روح ، لطافت و رفتار شخصی است. موسیقی رپ ، پاپ، راک و... مساوی است با رفتارهای و گفتار های نا زیبا .
وی با انتقاد از اینکه چرا موسیقی های ایرانی اصیل کمتر از رادیو و تلوزیون شنیده می شود می گوید :‌ اشعار کلاسیک و موسیقی سنتی باید دائم از رادیو پخش شود . راننده‌ای که پشت کامیون و اتوبوس است وقتی این شعر را می‌شنود مؤدب تر می‌شود. معتاد وقتی می‌شنود ناخودآگاه مؤدب می‌شود.
وی نقش رادیو را پررنگ تر می داند و می گوید :‌ نقش رادیو در این زمینه بیشتر است چرا که حوزه آن فراگیری بیشتری دارد. همه ناخود آگاه در خودرو و... به آن گوش می‌کنند.
این جامعه شناس با تاکید بر اینکه در مجموع من جوانان امروزی را مؤدب‌تراز جوانان دیروز می‌بینم می گوید : دوره چاله‌میدانی صحبت کردن و چاقوکشی گذشته و شاید کلاً 10 هزارنفر اراذل و اوباشی داشته باشیم که اینگونه صحبت می کنند و رفتار این  افراد در جامعه ما نکوهش می شوند.
وی می افزاید: امروزه جوانان ما تحصیل کرده اند، ضمن اینکه اعتقادات مذهبی بالایی در کشور ما وجود دارد وهمه و همه نشان دهنده این است که وضع نسبت به قبل خیلی بهتر شده است .