مشروح اخبار

» نبود بودجه فرهنگی برای مردم قابل توجیه نیست/به نقطه بحران رسیده ایم!

حال و روز فرهنگ این روزهای استان خوب نیست” و این حکایتی است که بارها در گزارشات و اخبار ما آمده و نیز دغدغه بسیاری از مردم است.

“حال و روز فرهنگ این روزهای استان خوب نیست” و این حکایتی است که بارها در گزارشات و اخبار ما آمده و نیز دغدغه بسیاری از مردم است.

آنچه مسلم است اینکه هيچ ويژگي فرهنگي به گونه زيستي يا وراثتي انتقال نمي يابد. ويژگي هاي فرهنگي همانند ويژگي هاي همه افراد يك جامعه مشترك نيست. این ويژگي ها وراثتي نبوده بلكه ميراثي هستند كه هر شخص بايد به دست آورد و از آن خود ساخته و به سمت اجتماعي شدن گام بر دارد. اجتماعي شدن جرياني است كه به وسيله ي آن فرد طي حيات خويش همه ي عناصر اجتماعي و فرهنگي محيط خود را فرا گرفته و دروني مي سازد.

در ضعف فرهنگی کنونی ما عوامل گوناگونی دخالت دارد. یکی از مهم ترین این عامل ها این است که رشد و تکامل اجتماعی ما سیر طبیعی و منطقی خود را نپیموده است. ما که تا سده دوازده میلادی دارای فرهنگی غنی و تمدنی ریشه دارتر از تمدن آن زمان در جهان بودیم، پس از انحطاط فرهنگی در سده های دوازده تا نوزده میلادی ( از حمله مغول تا انقلاب مشروطیت) نتوانستیم به رنسانس خویش و دوران نوزایی و تجدید حیات فرهنگی دست یابیم و جامعه مدرن مان را به صورت طبیعی از بطن جامعه کهن متولد کنیم. تا جایی که کار امروز به جایی رسیده است که به نقطه بحران رسیده ایم!

رهبر انقلاب در نوزدهم تیرماه سال ۱۳۷۴، ضمن دیدار با اعضای شورای فرهنگ عمومی استان‌ها فرمودند: «کنترل فرهنگ عمومى، یک مسأله مهم و جدید است که شاید اهل فکر و فرهنگ و صاحبنظرانِ مسائل فرهنگى، قبلاً به این معنا کمتر اندیشیده بودند و کمتر توجّه مى‌کردند که براى هدایت و اداره فرهنگ عمومى در جامعه، یک کار ویژه لازم است. قبلاً فرهنگ عمومى جامعه ما، رها و بسته به این بود که کدام صداى قویتر و کدام دستِ چیره‌تر و کدام مهارت و ذوقِ تواناتر در صحنه زندگى مردم حضور یابد و آنها را به سمت این یا آن پدیده و کیفیّت فرهنگى بکشاند. این‌که امروز جمعى بنشینند و فکر کنند که چگونه مى‌شود فرهنگ عمومى جامعه را به شکل و سمت صحیحى سوق داد و پالایش و هدایت کرد، موضوع تازه‌اى است که مربوط به این چند سالِ اخیر است و ابتدا در «شوراى عالى انقلاب فرهنگى» مطرح شد و اکنون نیز بحمداللَّه، مجموعه‌اى گرد هم آمده‌اند و آن را دنبال مى‌کنند.»

این سخنان حدود ۱۹ سال قبل عنوان شد، اینکه در حال حاضر و با گذشت سالیان متمادی از این سخنان، مسئولان اجرایی و برنامه‌ریزان عرصه «فرهنگ»، موفق به مدیریت صحیح این عرصه شده‌اند یا نه؟ (که نشده اند)! موضوعی مهم است که باید در جای خود مورد توجه قرار گیرد؛ اما با توجه به اینکه سال جدید تحت عنوان سال «اقتصاد و فرهنگ، با عزم ملی و مدیریت جهادی» نام‌گذاری شده است، یقیناً اصلی‌ترین بخش از وظایف مسئولان کشور و تمامی فعالان این حوزه، به مقوله «فرهنگ عمومی» جامعه مربوط خواهد شد. حال در استانی که در اکثر ادارات بودجه های فرهنگی حذف و یا به حداقل رسیده اند چطور باید انتظار تغییر داشت؟! یعنی باز به نقطه اولمان برگشتیم که دهن پرکن ترین شعارمان فرهنگی باشد و با جیب خالی خواستار تغییر باشیم!

باید توجه داشت نبود بودجه فرهنگی برای مردم قابل توجیه نیست وهدفی که از ۱۹ سال پیش تاکنون زمین مانده است باید این بار مورد توجه قرار گیرد. البته بخشی از این ضعف ها نیازی به هزینه مالی ندارد و باید شیوه ها تغییر کند. به عنوان مثال:

زمانی در استان کوچک ما اگر اتفاقی به دور از شان مردم رخ می داد, ریش سفیدان و بعضا مسولین امر ترجیح می دادند با سر و صدای کمتری موضوع را خاتمه دهند تا بوی بد آن مردم سالم را آلوده نکند. مخصوصا زمانی که مشکل اخلاقی و فساد فرهنگی بود. اما غافل از اینکه کار به جایی میرسد که زیر پوسته نازک شهرمان لجن زاری به راه خواهد افتاد که حتی دست بردن به آن شهری را خفه خواهد کرد. این دلسوزی های کوچک شرایطی را مهیا کرد که مجرمان با مجازات های سبک ازاد شده و شرایطی بسیار اسف بار تر ایجاد کنند. این مقدمه را گفتم که گله ای کنم از مسولان قضایی استانمان!

چندی پیش از شناسایی و دستگیری برخی شبکه‌های فساد اجتماعی و فرهنگی خبرهای ناخوشایندی شنیدیم. شبکه ای که باراه انداختن خانه های تیمی در سطح استان به ترویج فساد پرداخته بودند و جالب اینکه این بارهم بی سر و صدا موضوع ختم شد و اگرچه قبول داریم استانی عشیره ای و قبیله ای هستیم و صلاح نیز بر این است که موضوعات اخلاقی و ضعف های فرهنگی این چنینی را برملا نکنیم ولی آنچه مسلم است همین اقدامات و ساده گذشتن ها ریشه بسیاری از مشکلات فرهنگی ماست. جالب تر آنکه شخص خاطی کارمند یکی از نهادهای دولتی بوده و به محل کار خود برگشته است و آزادی اش را دلیل بر انکار اعمال خود می داند. این ها همه مشکلاتی هستند که فقط لازم است ساختار گذشته را شکست و با اقتدار بیشتری بررسی شوند.

راهکار عبور از این بحران چیست و برای کنترل و بهبود این شرایط چه بخش هایی دخیل هستند و قادرند مشکلات فرهنگی را در وهله اول شناسایی و سپس حل کنند؟ از آنجا که بخش اعظمی از این اقدامات بر عهده نهادهای دولتی و بخشی نیز برعهده مردم است,باید توجه داشت که عقاید و باورهایی مردم ما به واسطه سبک زندگی شان داشته و دارند که برای زندگی کنونی ناهنجاری است و باید اصلاح شوند, باورها و شیوه هایی که شاید برای زندگی های قبیله ای و عشیره ای گذشته استان به عنوان ناهنجاری تلقی نمی شدند ولی امروزه به واسطه گسترش روابط و سبک زندگی ها باید تغییر کنند. این موضوع از آنجا مهم است که ضعف های فرهنگی موجود مانع توسعه بسیاری از بخش ها شده و مخصوصا امروز ما برای شتاب دادن به روند توسعه کهگیلویه و بویراحمد باید این خلاها را شناسایی و پر کنیم. زیرا به این جایگاه رسیده ایم که عقب ماندگی در بسیاری از بخش ها ریشه در ضعف های فرهنگی ما دارد. از عقاید غلط گرفته تا تعصبات کورکورانه و غیرمنطقی , زیرا مشکلات حاد فرهنگی کشوری که حل شوند مجالی برای ما نیست و چرخ توسعه منتظر ما نمی ماند که ریشه باورهای غلط را در استانمان بخشکانیم و همگام با سایر استان ها حرکت کنیم. برای این کار به رفتارهایی که ناشی از فرهنگ خاص در منطقه است و باعث تحول و دگرگونی و تغییر می شود باید بیش از پیش توجه شود.

همه مشکلات فرهنگی ما اخلاقی و ناموسی نیست, حتی حجاب هم مشکل مردم استان نیست چون خارج از این بحث که پوشش هر شخص نشانه شخصیت ودیدگاه اوست, خوشبختانه آداب ایلی و فرهنگ پخته عشیره ای مان از حدود خود خارج نشده است, پس میتوان گفت فرهنگ درونی ما خدشه دار نشده است بلکه فرهنگ عمومی در سطح پایینی است بیش از ۸۰ درصد از وظیفه حل این بحران برعهده نهادهای دولتی است, و البته با این اوصاف و بودجه های ناچیز نباید انتظار زیادی داشت.

پریسا کاظمی (خزائیان)-نوسینده و روزنامه نگار

تاریخ انتشار : 18 تیر 1393, 11:41