» بررسی روابط تجاری ایران و هند

 

                           

هومان باقرپور نجف آباد           

دانشجوی دکترا اقتصاد کشاورزی میسور هند

تحولات روابط دو کشور هند و ایران در قرن بیست و یکم تاثیر پذیر از عوامل مختلف بوده است. اصلی ترین موارد همکاری میان ایران و هند در زمینه های اقتصادی، انرژی، فرهنگی می باشد.

روابط دو جانبه ايران و هند در طي سالهاي اخير روند مثبت،تفاهم و همكاري را طي كرده است. از ديدگاه هند،جمهوري اسلامي ايران يكي از منابع مهم انرژي در منطقه و يكي از مهمترين راههاي ترانزيت كالا جهت ورود به بازارهاي كشورهاي آسيايي مركزي مي باشد و با توجه به اشتراكات فرهنگي و تاريخي دوكشور،محبوبيت و نفوذ ايران در بين مسلمانان شبه قاره هند و اهميت ايران در منطقه خليج فارس به گسترش روابط با جمهوري اسلامي ايران از لحاظ امنيتي و به عنوان يكي از عوامل برقرار كننده صلح و ثبات در منطقه ارج مي گذارد.

هند که پروسه تبدیل شدن به قدرتی بزرگ در سطح جهانی را در سر می پروراند تداوم رشد اقتصادی سریع و تولید ثروت در مقایسه با سایر کشورها از اهمیت اساسی برخوردار گردیده است و ایران با برخورداری از سومین ذخایر نفت و دومین ذخایر گاز جهان از قابلیت های بسیار زیادی برای پاسخگویی به این دغدغه استراتژیک هند برخوردار است و بر این اساس حوزه انرژی را می توان مهمترین حوزه ظرفیت ساز در روابط اقتصادی تجاری دو کشور به شمار آورده و پیشنهاد احداث خط لوله گاز ایران به هند از طریق پاکستان یکی از بزرگ ترین حوزه های همکاری میان ایران و هند بوده و همچنین تشکیل کریدور شمال و جنوب با مشارکت روسیه - ایران - هند که موافقت نامه آن در سال 2000 امضا گردیده که این کریدور بخشی از ابتکار هند و ایران به منظور تسهیل انتقال کالا از هند به آسیای مرکزی و روسیه است که امکان انتقال کالا از بندرهای هند را به بندرعباس و یا احتمالاً در آینده به چهار بهار فراهم می سازد.

رشد سریع اقتصادی هند، این کشور را به یکی از قطب های اقتصادی جهان در آینده نزدیک تبدیل خواهد کرد. از این لحاظ تقویت روابط اقتصادی ایران و هند به نفع منافع دو کشور است و می تواند نقش مهمی در ثبات و امنیت منطقه داشته باشد.

امروزه منطقه خاورمیانه و به خصوص خلیج‌فارس، نقطه اصلی ورود ایران به جهان شرق و غرب و دنیای آزاد است. خلیج‌فارس نقطه تلاقی منافع اقتصادی، سیاسی- امنیتی و استراتژیک ایران از یک سو و  دهانه ورود ایران به اقیانوس هند و آرام و محور اصلی "توسعه آسیایی" و امنیت انرژی و ثبات منطقه‌ای  از سوی دیگر است.
 

در این میان هند و ایران به عنوان دو کشور تاثیر گذار و قدرتمند آسیایی، دارای اشتراکات و روابط تاریخی_فرهنگی بسیاری می باشند که این اشتراکات دو کشور را همواره به گسترش آن ها تشویق نموده است. جواهر لعل نهرو نخست وزیر هند می گوید: در طول سالیان متمادی هیچ کشوری همچون ایران بر فرهنگ و مردم هند تاثیر نگذاشته است. زبان فارسی بیش از هفت قرن زبان رسمی مردم هند و دربار آن بوده است و تنیدگی فرهنگی ایران و هند قابل قیاس با دیگر کشورها نیست.

هند با جمعیتی بیش از یک میلیارد و دویست میلیون نفر و وسعت سرزمینی به انداره بیش از دو برابر ایران با یک دهه رشد اقتصادی هشت درصدی و عضویت در باشگاه هسته ای دارای توانایی بالایی در تاثیر گذاری منطقه ای و حتی جهانی است. زیرا دارای مولفه های اصلی قدرت یعنی وسعت، جمعیت و قدرت نظامی است.

 

هند دارای چهارمین اقتصاد بزرگ دنیا، دومین کشور پر جمعیت پس از چین و دارای تولید ناخالص داخلی با ارزش اسمی 676/1 تریلیون دلار و یازدهمین اقتصاد بزرگ دنیا برحسب نرخ ارز بازار است. به این ترتیب رشد اقتصادی متوسط هند در دو دهه گذشته 5/8 درصد بوده که در سال های 2012-2011 ، زمانی که بسیاری از کشورها کماکان با مشکلات اقتصادی مواجه هستند به رقم قابل توجه 1/6 درصد رسیده است. این میزان رشد اقتصادی بسیار نزدیک به رشد اقتصادی کشور همسایه خود یعنی چین است.

گرچه هنوز بیش از 34 درصد مردم هند کمتر از یک دلار در روز درآمد دارند  و حدود هشتاد درصد مردم این کشور با کمتر از دو دلار در روز و بیش از سیصد میلیون نفر زیر خط فقر زندگی می کنند، اما پیشرفت اقتصادی، باعث شده  کارشناسان رشد اقتصادی 10 درصد را برای سال های آتی هند پیش بینی کنند و به دلیل همین رشد سریع اقتصادی، مصرف انرژی در هند به میزان شش برابر افزایش یافته است. همین امر موجب شده که هند همواره از مهم ترین خریدارن نفتی ایران باشد. بنابراین پتانسیل بالایی برای گسترش روابط دو کشور وجود دارد.

ادامه دارد......